मुंबई आणि दुबई यांना जोडणाऱ्या पाण्याखालील बुलेट ट्रेन प्रकल्पाची शक्यतेची चर्चा जोर धरत आहे. नॅशनल अडव्हायझर ब्युरो लिमिटेडचे व्यवस्थापकीय संचालक आणि प्रमुख सल्लागार अब्दुल्ला अलशेही यांनी अलीकडेच या योजनेबाबत माहिती दिली आहे. या प्रकल्पामुळे भारत आणि संयुक्त अरब अमिरात (UAE) यांच्यातील वाहतूक, व्यापार आणि संसाधनांची देवाणघेवाण मोठ्या प्रमाणात वाढेल, असा विश्वास व्यक्त केला जात आहे.
२,००० किलोमीटर लांबीचा पाण्याखालील रेल्वे मार्ग
या महत्त्वाकांक्षी प्रकल्पानुसार, सुमारे २,००० किलोमीटर लांबीचा अल्ट्रा-हाय-स्पीड रेल्वे मार्ग तयार करण्याची योजना आहे. हा रेल्वे मार्ग मुख्यतः पाण्याखालील असेल आणि तो मुंबईहून युएईमधील फुजैरा शहराशी जोडला जाईल. हा उपक्रम पूर्ण झाल्यास, दोन देशांमधील प्रवासाच्या वेळेत मोठी कपात होईल तसेच व्यापार आणि औद्योगिक सहकार्य नव्या उंचीवर पोहोचेल.
तेल आणि पाण्याचा द्विपक्षीय व्यापार वाढणार
या प्रकल्पाद्वारे भारत आणि युएई यांच्यातील महत्त्वाच्या संसाधनांची देवाणघेवाण सुलभ होणार आहे. युएई भारताला तेल निर्यात करण्याची योजना आखत असून, त्याबदल्यात भारताच्या नर्मदा नदीमधील पाणी युएईमध्ये पाठवले जाण्याची शक्यता आहे. त्यामुळे दोन्ही देशांच्या औद्योगिक आणि कृषी क्षेत्राला मोठा फायदा होईल.
तांत्रिक आणि आर्थिक आव्हाने
हा प्रकल्प सध्या प्राथमिक टप्प्यात आहे आणि त्याची व्यवहार्यता तपासण्यासाठी अनेक तांत्रिक, पर्यावरणीय आणि आर्थिक पैलूंवर अभ्यास केला जात आहे. पाण्याखालील रेल्वे मार्ग तयार करण्यासाठी प्रगत अभियांत्रिकी तंत्रज्ञानाचा वापर करावा लागेल तसेच या प्रकल्पाच्या सुरक्षिततेवरही विशेष भर द्यावा लागणार आहे असे तज्ञांचे मत आहे.
भारत-मध्यपूर्व-युरोप आर्थिक कॉरिडॉरला वेग
भारत आणि युएईमधील वाढत्या सहकार्याचा आणखी एक महत्त्वाचा भाग म्हणजे इंडिया-मिडल ईस्ट-युरोप इकॉनॉमिक कॉरिडॉर (IMEEC). २०२३ मध्ये दिल्ली येथे झालेल्या G-20 शिखर परिषदेच्या दरम्यान या प्रकल्पाची अधिकृत घोषणा करण्यात आली. या आर्थिक कॉरिडॉरमध्ये भारत, युएई, अमेरिका, युरोपियन युनियन, सौदी अरेबिया, फ्रान्स, इटली आणि जर्मनी यांचा समावेश आहे.
शिपिंग आणि लॉजिस्टिक्स क्षेत्रात महत्त्वपूर्ण चर्चा
या पार्श्वभूमीवर भारताच्या बंदर, शिपिंग आणि जलमार्ग मंत्रालयाचे सचिव टी. के. रामचंद्रन यांच्या नेतृत्वाखालील शिष्टमंडळाने अबु धाबी पोर्ट्सचे CEO HE मोहम्मद जुमा अल शमीसी यांच्यासोबत चर्चासत्र घेतले. या चर्चेत IMEEC प्रकल्पाशी संबंधित शिपिंग कंपन्या, टर्मिनल ऑपरेटर्स आणि सीमाशुल्क विभागाचे अधिकारी यांचा सहभाग होता.
परिणाम आणि भविष्यातील दिशा
• दुबई-मुंबई बुलेट ट्रेन प्रकल्पामुळे भारत आणि युएई यांच्यातील व्यापार आणि पर्यटन वाढण्यास मदत होईल.
• IMEEC सारख्या प्रकल्पांमुळे युरोप, मध्य पूर्व आणि भारत यांच्यातील व्यापाराचा वेग वाढेल.
• या नव्या उपक्रमांमुळे शिपिंग, लॉजिस्टिक्स आणि आंतरराष्ट्रीय व्यापार क्षेत्रात मोठे आर्थिक परिवर्तन होण्याची शक्यता आहे.
विश्वासार्हता आणि स्रोत
• Economic Times, Gulf News आणि Khaleej Times या नामांकित माध्यमांनीही या प्रकल्पावर माहिती प्रसिद्ध केली आहे.
• अब्दुल्ला अलशेही यांच्या “Filling the Empty Quarter” या पुस्तकातही या संकल्पनेचा उल्लेख आहे.
• UAE सरकार आणि भारताच्या बंदर, शिपिंग आणि जलमार्ग मंत्रालयानेही (MoPSW) यावर सकारात्मक चर्चा केली आहे.
जागतिक स्तरावर पाण्याखालील रेल्वे नेटवर्कचा वाढता ट्रेंड!
• केवळ UAE नव्हे, तर चीन देखील भविष्यात रशिया, कॅनडा आणि USA सोबत पाण्याखालील रेल्वे मार्ग विकसित करण्याच्या तयारीत आहे.
• भारताच्या मुंबई-अहमदाबाद बुलेट ट्रेन प्रकल्पालाही (2022) गती देण्यात आली आहे.
• या प्रकारचे मेगा-इन्फ्रास्ट्रक्चर प्रकल्प जागतिक स्तरावर वाहतुकीत क्रांती घडवण्यास मदत करतील.
मुंबई ते दुबई पाण्याखालील रेल्वे मार्गाचा प्रकल्प प्रत्यक्षात येण्यासाठी अजून बरीच वर्षे लागू शकतात, मात्र यामुळे आंतरराष्ट्रीय स्तरावर तांत्रिक, आर्थिक आणि औद्योगिक क्रांती घडवण्याची शक्यता आहे. हा प्रकल्प भविष्यात भारत आणि युएईसाठी मैलाचा दगड ठरू शकतो.
