भारतरत्न डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या ऐतिहासिक कार्याचा गौरव करण्यासाठी महाड येथे ‘भीमसृष्टी’ उभारण्याची घोषणा सामाजिक न्याय मंत्री संजय शिरसाट यांनी केली आहे. या प्रकल्पासाठी आवश्यक निधी त्वरित उपलब्ध करून देण्यात येणार असल्याचे त्यांनी जाहीर केले. महाड येथील चवदार तळे सत्याग्रहाच्या ९८ व्या वर्धापन दिनानिमित्त हा महत्त्वपूर्ण निर्णय जाहीर करण्यात आला.
भीमसृष्टी प्रकल्पाची वैशिष्ट्ये
महाडमधील प्रस्तावित ‘भीमसृष्टी’ हा एक व्यापक प्रकल्प असून, यात डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या जीवनकार्याचा विस्तृत आढावा घेतला जाणार आहे. या स्मारकात खालील सुविधा असणार आहेत:
- डिजिटल संग्रहालय: बाबासाहेबांच्या जीवनप्रवासाचे डिजिटल दस्तऐवजीकरण, त्यांच्या ऐतिहासिक भाषणांचे संग्रह आणि महत्त्वपूर्ण दस्तऐवज.
- स्मारक उद्यान: अनुयायांसाठी शांततामय वातावरणात बाबासाहेबांच्या विचारधारेशी जोडण्याची संधी.
- संशोधन केंद्र: विद्यार्थी आणि अभ्यासकांसाठी बाबासाहेबांच्या विचारसरणीवर संशोधन करण्याची सुविधा.
- सामाजिक न्याय मंच: विविध चर्चासत्रे, कार्यशाळा आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांसाठी मंच उपलब्ध.
- पर्यटक केंद्र: देशभरातून येणाऱ्या अनुयायांसाठी मार्गदर्शन केंद्र व निवास व्यवस्था.
चवदार तळे आणि त्याचे ऐतिहासिक महत्त्व
महाड येथील चवदार तळे सत्याग्रह हा भारतीय सामाजिक समतेच्या इतिहासातील मैलाचा दगड ठरला आहे. २० मार्च १९२७ रोजी डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी अस्पृश्यांना सार्वजनिक पाणी वापरण्याचा अधिकार मिळावा यासाठी सत्याग्रह केला. हा सत्याग्रह भारतीय संविधानातील समानता आणि सामाजिक न्यायाच्या संकल्पनेचा पाया घालणारा ठरला.याच ऐतिहासिक स्थळी उभारण्यात येणाऱ्या भीमसृष्टी प्रकल्पामुळे देशभरातील अनुयायांसाठी प्रेरणादायी केंद्र निर्माण होणार आहे.
चवदार तळे सुशोभिकरण आणि इतर विकास प्रकल्प
सामाजिक न्याय मंत्रालयाने चवदार तळ्याच्या सुशोभिकरणासाठी सात कोटी रुपयांचा निधी मंजूर केला आहे. तसेच राजर्षी शाहू महाराज स्मारकासाठी तीन कोटी रुपये मंजूर करण्यात आले आहेत. भाविकांसाठी तळ्याच्या पाण्याचे जलशुद्धीकरण प्रकल्पही उभारण्यात येणार आहे.
भीमसैनिकांचा अभूतपूर्व प्रतिसाद
या घोषणेनंतर देशभरातील भीमसैनिकांमध्ये उत्साहाचे वातावरण पाहायला मिळाले. ९८ व्या चवदार तळे सत्याग्रह वर्धापन दिनानिमित्त संपूर्ण महाराष्ट्रातून लाखोंच्या संख्येने अनुयायी महाडमध्ये जमले होते. केंद्रीय मंत्री रामदास आठवले, प्रा. जोगेंद्र कवाडे, अबु आझमी यांसारख्या नेत्यांनी बाबासाहेबांना अभिवादन केले.
भीमसृष्टी: भविष्याचा दृष्टिकोन
महाड येथे उभारली जाणारी भीमसृष्टी हा केवळ एक स्मारक प्रकल्प नसून, सामाजिक समतेच्या लढ्यासाठी प्रेरणादायी केंद्र ठरणार आहे. येथे शिक्षण, संशोधन आणि ऐतिहासिक दस्तऐवजीकरणाच्या माध्यमातून बाबासाहेबांच्या विचारांचा प्रसार केला जाईल. या प्रकल्पामुळे महाड हे राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर पर्यटन, इतिहास आणि सामाजिक चळवळींचे महत्त्वाचे केंद्र बनू शकते. असेही मत अनेक विचारमाध्यमांमधून वर्तवले जात आहे.
भीमसृष्टी प्रकल्प हा भारतीय संविधानाच्या मूल्यांना समर्पित असेल. महाडचा ऐतिहासिक वारसा कायम ठेवत, हा प्रकल्प डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या महान कार्याची उजळणी करणारा ठरेल. ही घोषणा केवळ एका स्मारकाची नाही, तर समतेच्या तत्वज्ञानाचा विस्तार करणारा महत्त्वाचा टप्पा आहे.
