भारतीय संस्कृतीमध्ये कला ही केवळ अभिव्यक्तीचं माध्यम नसून ती एक जीवनशैली आहे. चित्रकला, शिल्पकला, नृत्य, संगीत, लोककला – हे सगळं आपल्या संस्कृतीचं मर्म आहे. पण अलीकडच्या काळात, शहरांच्या कोलाहलात, भिंतींमध्ये अडकलेल्या गॅलऱ्यांमध्ये, ही कला कुठेतरी गुदमरू लागली आहे. कलाकाराला सृजनासाठी हवे असते स्वातंत्र्य, शांतता आणि प्रेरणा मिळताना दिसून येत नाही. ही प्रेरणा त्याला मिळते निसर्गाच्या सान्निध्यात. हीच गरज ओळखून जन्माला आली Earthian Art Foundation ही चळवळ – जी केवळ एक संस्था नाही, तर एक विचार आहे.
Earthian Art Foundation – एक उदात्त ध्येय
‘Art For All’ या तत्त्वावर चालणारी ही संस्था, प्रत्येक कलाकाराला त्यांच्या कलेसाठी एक खुलं व्यासपीठ उपलब्ध करून देते. आज भारतात हजारो कलाकार आहेत – काही शहरांत राहून काम करत आहेत, तर काही खेड्यांमध्ये दुर्लक्षित आहेत. त्यांच्या कलेला जागतिक व्यासपीठावर नेण्यासाठी, त्यांच्या शैलींना जपण्यासाठी, Earthian Art Foundation एक सांस्कृतिक पूल उभारते – जो पारंपरिक आणि समकालीन कलेला जोडतो. या संस्थेचं वेगळेपण म्हणजे इथे कलेच्या केंद्रस्थानी निसर्ग आहे. आजच्या काळात कला आणि पर्यावरण यांचं नातं फारसं कोणी जपताना दिसून येत नाही. पण Earthian Foundation या दोघांमध्ये एक सर्जनशील संवाद घडवून आणते.
Kala Prawas – भारताच्या विविधतेतून प्रेरणा
Earthian Art Foundation अंतर्गत राबवला जाणारा Kala Prawas हा एक अनोखा उपक्रम आहे. भारतातील विविध राज्यांत, प्रांतांत, जमातींत आणि संस्कृतींमध्ये खोलवर रुजलेल्या कलाप्रकारांचा अभ्यास केला जातो. आदिवासी भित्तीचित्रं, वारली आर्ट, मधुबनी, पिठोरा, गोंड, थंजावूर, कर्नाटकी चित्रकला, बंगाल स्कूल – हे सगळं ‘कला प्रवास’ या एकाच झऱ्यातून अनुभवता येतं. या प्रवासातून केवळ शैलींचा अभ्यास होत नाही, तर त्या शैलींमागचा सांस्कृतिक दृष्टिकोनही समजतो. प्रत्येक चित्रशैली मागे एक जीवनदृष्टी असते – ती Earthian Art Foundation जपते.
Murbaad Palu – Earthian Art Village चं उगमस्थान
मुंबईपासून काही तासांच्या अंतरावर असलेलं मुर्बाड तालुक्यातील पाळू गाव हे या परिवर्तनशील संकल्पनेचं केंद्रबिंदू ठरत आहे. येथे उभारलं जात आहे – Earthian Art Village – एक कल्पकतेचं आणि निसर्गाच्या सान्निध्यातलं समृद्ध केंद्र.
येथील वैशिष्ट्ये :
• कला स्टुडिओ – जिथे कलाकारांना व्यक्तिगत व सामूहिक सृजन करता येईल
• निसर्गपूरक वास्तुशैली – माती, गवत, बांबू यासारख्या सहज उपलब्ध होणाऱ्या साहित्यातून उभारलेली वास्तु
• आर्ट गॅलरी आणि ओपन-एअर थिएटर – प्रदर्शन आणि परफॉर्मन्ससाठी
• हस्तकला वर्कशॉप्स – विद्यार्थ्यांसाठी आणि पर्यटकांसाठी शिकण्याची संधी
• पर्यावरण शिक्षण केंद्र – जिथे सस्टेनेबल लाइफस्टाइलची माहिती दिली जाईल
• कलावंतांसाठी निवासी सुविधा – लघुकालीन व दीर्घकालीन रेसिडेन्सी प्रोग्राम्ससाठी
ही जागा केवळ कलाकारांसाठीच नव्हे, तर पर्यावरणप्रेमी, अभ्यासक, विद्यार्थी आणि सर्व सामान्य रसिकांसाठी उघडी आहे.
कला आणि पर्यावरण – परस्परपूरक संबंध
निसर्ग आणि कला यांचं नातं हजारो वर्षांपासून अव्याहत आहे. प्राचीन लेणीतील चित्रे असोत, वाद्यांमधून निघणारा पक्ष्यांचा आवाज असो, वा नृत्यातील नद्यांची लय – प्रत्येक कलेमध्ये निसर्ग आपली छाया सोडतो.
Earthian Art Foundation हे मानते की, निसर्गात राहिल्याने कलाकाराला फक्त सौंदर्याची नव्हे तर आंतरिक शांततेचीही अनुभूती येते. त्यामुळेच Earthian Art Village मध्ये सगळं ‘पर्यावरणपूरक’ आहे – नैसर्गिक रंगांचा वापर, पारंपरिक शिल्पकौशल्य, स्थानिक संस्कृतीशी जोडलेले उपक्रम – आणि हे सगळं एका सहजीवनाच्या भावनेतून उभं राहत आहे.
भविष्यातील दृष्टीकोन – एक सांस्कृतिक चळवळ
Earthian Art Village हे एक मॉडेल आहे – जे भविष्यात देशभरातल्या वेगवेगळ्या भागात उभं राहू शकतं.
यातून घडतील :
• नवकलाकारांचे सशक्तीकरण
• भारतातील दुर्मिळ कलाप्रकारांचे दस्तऐवजीकरण व संवर्धन
• ग्रामीण पर्यटनाला चालना
• पर्यावरणस्नेही जीवनशैलीचा प्रसार
• विद्यार्थ्यांना अनुभवात्मक शिक्षण
हा प्रकल्प सामाजिक, सांस्कृतिक, शैक्षणिक आणि पर्यावरणीय बाबतीत एक क्रांती ठरू शकतो – जो देशातल्या प्रत्येक राज्यात पेरला जाऊ शकतो.
Earthian Art Foundation चा ‘Art Village’ हा एक आदर्श विचार आहे – जिथे कलाकार, निसर्ग, पर्यावरण, संस्कृती आणि समाज यांचा परिपूर्ण संगम घडतो. ही जागा फक्त कला शिकवणारी नाही, तर जीवन जगायला शिकवणारी आहे. जर तुम्ही कलाकार असाल, पर्यावरण प्रेमी असाल, शिक्षण क्षेत्रात असाल किंवा फक्त एक संवेदनशील मन असाल – तर Earthian Art Village मध्ये तुमचं स्थान आहे. चला, आपण सगळे मिळून कलेचा नवा अध्याय लिहू – जिथे रंग नुसते कॅनव्हासवर नाही, तर जीवनावर उमटतील.
